Over chaos en richting
Ik maak graag uitstapjes naar modellen en invalshoeken die haaks staan op mijn dagelijkse realiteit. Vaak leveren ze verrassende inzichten op die direct weer toepasbaar zijn in mijn eigen context. Eigenlijk fungeren ze voor mij als een soort katalysator. Door me onder te dompelen in een andere wereld en te onderzoeken wat mij daarin wel of niet raakt – juist vanuit onverwachte perspectieven – kan er plotseling iets in mij in beweging komen dat anders onaangeraakt was gebleven.
Een van die invalshoeken waar ik regelmatig naar terugkeer, is biosemiotiek – het onderzoeksveld dat zich bezighoudt met hoe levende organismen informatie waarnemen, verwerken en uitwisselen via betekenisvolle signalen. Onlangs kwam ik een intrigerend artikel tegen over het gedrag van woestijnsprinkhanen.
Decennialang werd gedacht dat hun groepsgedrag vooral te verklaren was met natuurkundige modellen. Sprinkhanen zouden zich bij hoge dichtheden gaan gedragen als gasdeeltjes die, onder druk, in een meer gestructureerde vloeistof veranderen. Maar dat beeld blijkt niet helemaal te kloppen.
Nieuwe inzichten van Duitse biologen en natuurkundigen, gepubliceerd in Science, brengen nuance in het verhaal. Sprinkhanen blijken namelijk helemaal geen passieve deeltjes die zich gedachteloos laten meevoeren door de massa. Nee, ze maken zélf keuzes.
Met veldonderzoek én virtual reality-experimenten (ja echt, VR voor sprinkhanen!) ontdekten de onderzoekers dat individuele sprinkhanen bewust besluiten om mee te doen aan het zwermgedrag – of juist niet. Hun reactie hangt sterk af van de visuele kwaliteit van de prikkels die ze van hun omgeving krijgen. Als hun buren eenduidig en overtuigend in één richting bewegen, sluiten ze zich erbij aan. Is het chaotisch of inconsequent? Dan blijven ze liever op zichzelf.
Tijdens een plaag in Oost-Afrika in 2020 gingen onderzoekers zelfs zo ver dat ze sprinkhanen tijdelijk “blind” maakten door hun ogen te bedekken. Wat bleek? Alleen volledig verblinde sprinkhanen konden het tempo van de groep niet bijhouden. Reuk bleek geen grote rol te spelen – zicht wél. Zwermen ontstaat dus niet zomaar uit ‘drukte’, maar uit hoe duidelijk de individuele sprinkhaan kan waarnemen wat er gebeurt en of dat waarnemen vertrouwen wekt.
Eigenlijk zijn wij mensen soms net sprinkhanen. Ook wij reageren op signalen uit onze omgeving, sluiten ons aan bij groepen, volgen trends, veranderen gedrag – niet zomaar, maar op basis van bewuste (of semi-bewuste) inschattingen.
Denk aan deze parallellen:
Bijgaand een drietal reflectievragen die uitnodigen tot groei en ontwikkeling naar aanleiding van bovenstaand artikel.
Dus de volgende keer dat je denkt: “Ach, dat doet toch iedereen?”, stel jezelf dan de vraag: Kies ik hier zelf voor? Want net als de sprinkhaan hebben ook wij – zelfs in de massa – altijd een keuze.
Bewuster leren, willen, kunnen of durven kiezen? Of consistenter worden in wat je zegt, voelt en doet? Deze training kan je erbij helpen. Wil je meer verhalen met reflectievragen die inspireren tot groei en ontwikkeling? Abonneer dan hier voor de nieuwsbrief op LinkedIn. Of bestel hier het boekje De Boffertjesfabriek.
LANZ Organisatie & Advies BV
Van Pallandtstraat 45
NL • 6814 GN Arnhem
+31 (0)6 2096 3032
office@lanz.org
lanz.org
KvK Arnhem: 50588664
BTW: NL 8228 22623 B01
Proclaimer
LANZ is verantwoordelijk voor de content van deze website en doet zijn uiterste best om alle informatie juist en volledig weer te geven. Klopt er iets niet of functioneert er iets niet goed? Laat het dan weten en stuur me een mail. Ik zoek dan graag samen naar een goede oplossing.
Privacybeleid
Bij contactopname gebruikt LANZ uw gegevens slechts om uw verzoek te verwerken. Verder naar privacybeleid
